فشار خون بالا یا هایپرتانسیون یک بیماری شایع می باشد که می تواند باعث عوارض جدی بر روی سلامت انسان بشود. فشار خون ، میزان نیروی وارد شده بر روی دیواره شریان ها، از راه جریان خون عبوری از داخل آنها می باشد. دو عامل تعیین کننده میزان فشار خون می باشند که عبارتند از ، میزان خونی که توسط قلب به داخل شریان ها پمپ می شود و میزان مقاومتی که نسبت به عبور جریان خون در شریان ها وجود دارد . هرچقدر میزان خون پمپ شده توسط قلب بالاتر و یا شریان ها باریک تر باشند، فشار خون بالاتر می رود. هر فردی می تواند سال ها فشار خون بالا داشته باشد بدون اینکه هیچ علامتی در او وجود داشته باشد . متاسفانه  حتی بدون وجود علایم، فشار خون بالا باعث ایجاد آسیب به عروق خونی می گرددکه می تواند مسایل جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی را ایجاد نماید.

دو نوع فشار خون بالا وجود دارد که عبارتند از :
 

در اکثریت افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علت مشخصی برای بیماریشان یافت نمی شود. این نوع فشار خون بالا را اولیه یا Essential می گویند و معمولا در طی چندین سال ایجاد می شود.
 

در بعضی افراد فشار خون بالا به علت یک بیماری زمینه ای ایجاد می گردد. این نوع فشار خون بالا را ثانویه می نامند و معمولا به صورت ناگهانی ایجاد شده  و فشار خون بالاتری را نسبت به نوع اولیه ایجاد میکند. اختلالات و داروهای متعددی می توانند این حالت را ایجاد کنند که شامل موارد زیر می باشند:

 
برای ابتلا به فشار خون بالا تعداد زیادی فاکتور خطر وجود دارند که شامل موارد زیر می باشند:

سن: خطر ابتلا به فشار خون بالا، با افزایش سن زیاد می شود. در مردان این خطر از اوایل میانسالی یعنی از حدود 45 سالگی شروع می شود و در زنان  بعد از 65 سالگی احتمال آن افزایش می یابد.

 

فشار بالایی که بر روی دیواره شریان ها توسط فشار خون بالا وارد می گردد ، می تواند به عروق خونی  و ارگان های بدن آسیب  بزند. هر چقدر فشار خون بالاتر باشد و برای مدت طولانی تری ، کنترل نشده باشد آسیب ایجاد شده بیشتر است.
 
 عوارض فشار خون بالا عبارتند از :

 آنوریسم : فشار خون بالا می تواند منجر به ضعیف شدن و تورم عروق خونی گردد که به آن آنوریسم می گویند. اگر آنوریسم پاره شود،ممکن است منجر به مرگ شود.

برای اندازه گیری فشار خون، از دستگاه فشار سنج استفاده می شود. فشار خون به شکل دو عدد با واحد میلی متر جیوه نشان داده می شود. به عدد اول یا بالایی که فشار شریان ها را هنگام ضربان قلب نشان می دهد، فشار سیستولی می گویند. عدد دوم یا پایینی، فشار شریان ها را در بین ضربان های قلب بیان می کند، که به آن فشار دیاستولی گفته میشود.

فشار خون در چهار گروه اصلی تقسیم بندی می شودکه عبارتند از :

هر دو عدد فشار خون مهم می باشند، اما بعد از 60 سالگی، فشار سیستولیک مهمتر می باشد. فشار خون بالای سیستولیک ایزوله (isolated) حالتی می باشد که در آن فشار خون دیاستولیک، نرمال (پایین تر از 90 میلی متر جیوه) وفشار خون    سیستولیک؛ بالا (بالاتر از140 میلی متر جیوه) می باشد. این یک حالت شایع در افراد مسن تر از 60 سال می باشد.
قبل از اینکه برای شخص تشخیص فشار خون گذاشته شود ، باید پزشک ، فشار خون را در دو یا سه مرتبه در تاریخ های متفاوت اندازه بگیرد. علت این امر تغییر کردن فشار خون در طی روز و همچنین تغییر آن درمطب پزشک می باشد که به این حالت فشار خون بالای روپوش سفید گفته می شود. فشار خون معمولا باید در هر دو بازو گرفته شود تا مطمئن شد که اختلافی با هم ندارند. استفاده از کاف متناسب با بازو بسیار مهم است. پزشک ممکن است از بیمار تقاضا کند ، فشار خونش را در منزل یا محل کار چک و ثبت کند.
اگر فشار خون بالا باشد، پزشک شرح حال پزشکی دقیقی از بیمار گرفته و معاینه فیزیکی انجام می دهد.
در بیماران فشار خون بالا، پزشک ازمایشات روتین را در خواست می کند که شامل، آزمایش ادرار، آزمایش خون، آزمایش کلسترول و یک نوار قلب می باشند.
پزشک ممکن است آزمایشات اضافه مانند اکوکاردیوگرافی را هم درخواست نماید.
 

 
 

تغییر سبک زندگی یک راه مناسب جهت کنترل فشار خون بالا می باشد. افراد مبتلا باید  یک رژیم غذایی سالم با نمک پایین استفاده کنند، به طور مرتب ورزش نمایند، سیگار را ترک کنند و یک وزن متناسب داشته باشند.اما گاهی اوقات این تغییرات کافی نمی باشند، علاوه بر رعایت رژیم غذایی و ورزش، پزشک ممکن است داروها را نیز برای کم کردن فشار تجویز نماید.  هدف درمانی فشار خون بالا ، بستگی به میزان سلامتی شما  دارد، که به صورت زیر می باشد:
 
جدول اهداف درمانی فشار خون

 

 
 
داروهایی که  برای فشار خون بالا تجویز می شوند، بر اساس میزان فشار خون و مشکلات پزشکی شخص تعیین میگردند.
 
داروهایی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می شوند:

 

 

 

• بلوکرهای کانال کلسیم : این داروها شامل آملودیپین، دیلتیازم، وراپامیل می باشند، به شل شدن عروق خونی کمک می کنند.این دسته از داروها در افراد مسن و سیاهان بهتر از داروهای مهار کننده ACE اثر دارند.

• مهار کننده رنین: Aliskiren تولید رنین را کاهش می دهند. رنین آنزیمی است که در کلیه ها تولید شده و زنجیره ای از مراحل شیمیایی را ایجاد می کند که منجر به افزایش فشار خون می شود.

• آلفا- بتا بلوکرها: بجز کاهش ایمپالس ها به عروق، این دسته ضربان قلب و میزان جریان خون به داخل عروق را کاهش می دهند.کارودیلول و لابتالول جزء این گروه هستند.

• عوامل تاثیر گذار بر مرکز (Central –acting) : این داروها از عملکرد مغز برای پیام رسانی به دستگاه عصبی که به موجب آن موجب افزایش ضربان قلب می شوند، جلوگیری می کنند.کلونیدین و متیل دوپا شامل این دسته هستند.

• گشاد کننده های عروق : این داروها که شامل هیدرالازین و مینوکسیدیل هستند، مستقیما بر روی دیواره عروق اثر کرده و آن ها را گشاد می کنند.

• آنتاگونیت های آلدوسترون: اسپیرونولاکتون شامل این دسته می باشد. این دسته تولید ماده شیمیایی را که موجب احتباس آب و نمک می شود را مختل می کنند.

• فشار خون بالای مقاوم: اگر شخصی، حداقل سه نوع متفاوت دارو های فشار خون  بالارا،که یکی از آنها ادراراور بوده است، مصرف کرده و هنوز فشار خون در وی بالا باشد، این فرد فشار خون بالای مقاوم دارد. افرادی که فشار خون در آنها توسط چهار نوع متفاوت از داروها نیز کنترل باشد، در این زیر گروه قرار می گیرند. در این گروه موارد باید احتمال موارد ثانویه فشار خون بالا را در نظر داشت.

 

به وسیله داشتن یک شیوه زندگی سالم، شخص می تواند فشار خونش را در محدوده نرمال نگه دارد.
این موارد عبارتند از :

• داشتن وزن متعادل: داشتن وزن زیاد و چاقی باعث افزایش احتمال فشار خون بالا می شود.
• داشتن فعالیت فیزیکی کافی : داشتن فعالیت بدنی کافی برای کنترل فشار خون لازم می باشد.
• سیگار نکشیدن
• محدود کردن استفاده از الکل